کتاب موش و گربه به همراه گربه و موش از عبید زاکانی نوشته بهاالدین محمد شیخ بهائی توسط انتشارات جامی با موضوع ادبیات داستانی به چاپ رسیده است.

معرفی ویژگی های کتاب موش و گربه

• ژانر و سبک ادبی
• اثری است در قالب مثنوی طنز و تمثیلی که با نگاهی انتقادی، وقایع سیاسی و اجتماعی را به‌صورت نمادین بازگو می‌کند. برخلاف بسیاری از قصاید سنتی، این اثر ساختاری داستانی دارد و از نظر زبانی، طنزآمیز و عامیانه است.
• محتوا و پیام‌ها
• داستان روایت‌گر فریبکاری گربه‌ای است که با تظاهر به زهد و توبه، اعتماد موش‌ها را جلب کرده و سپس به آن‌ها حمله می‌کند. این روایت، نمادی از فریب حاکمان و ساده‌دلی مردم است. درون‌مایه‌هایی چون ریا، خیانت، فساد و استبداد به‌خوبی در اثر نمایان است.
• شهرت و تأثیر فرهنگی
• مسئلهٔ انتساب به عبید زاکانی
• نسخهٔ نثری از شیخ بهایی

شیخ بهایی نیز داستان «موش و گربه» را به نثر بازنویسی کرده است. این روایت نثری با ساختاری داستان در داستان همراه است و در پایان، متن منظوم اثر نیز آورده می‌شود. نسخهٔ او رنگی از ادبیات داستانی حکایتی دارد و متفاوت از لحن طنز شاعرانه عبید است.

اگرچه بسیاری این اثر را از عبید زاکانی می‌دانند، برخی پژوهشگران به‌دلیل تفاوت در سبک و زبان، در این انتساب تردید دارند. در مقابل، برخی محققان با استناد به ویژگی‌های محتوایی و سنت نسخه‌برداری، انتساب آن به عبید را پذیرفته‌اند.

این اثر یکی از معروف‌ترین متون طنز فارسی است که قرن‌ها در مدارس سنتی آموزش داده می‌شده. بازنویسی‌ها، نسخه‌برداری‌ها و تقلیدهای متعددی از آن در ادبیات فارسی وجود دارد. همچنین در حافظه فرهنگی و ضرب‌المثل‌های فارسی نفوذ داشته است.

جمع بندی ویژگی ها

1. نوع اثر: طنز تمثیلی در قالب مثنوی (و نثر داستانی)
2. مضامین: فساد، فریب، استبداد، ساده‌دلی توده‌ها
3. سبک زبانی: طنزآلود، عامیانه، آموزنده
4. جایگاه فرهنگی: اثری ماندگار و ضرب‌المثلی
5. اختلاف‌نظر در انتساب: برخی آن را از عبید نمی‌دانند، برخی می‌دانند
6. نسخهٔ نثری: روایت متفاوت از شیخ بهایی برای مقایسه و مطالعه تطبیقی