کتاب تاریخ ادبیات ایران خلاصه جلد اول و دوم تاریخ ادبیات در ایران از آغاز عهد اسلامی تا اوایل قرن هفتم هجری نوشته ذبیح اله صفا, توسط انتشارات فردوس با موضوع ادبیات، تاریخ ادبیات ایران, ادبیات وعلوم ادبی به چاپ رسیده است .
کتابی که می خوانید درباره تاریخ ادبیات ایران در دوره اسلامی و بسیار جامع و مفصل تالیف شده است. کتاب های تاریخ ادبیات، به معنای متداول امروزی، در ایران، چندان سابقه ای ندارد اینگونه آثار، بیشتر در تذکره های شاعران نقل می شد. نوشتن این تاریخ به معنای نوین، در قرن اخیر به دنبال کارهای اروپائیان به ویژه "ادوارد براون" شروع شد و نگارش تاریخ ادبیات فارسی به شیوه متداول در اروپا و به صورت تحقیقی و مبسوط، در واقع همین کتاب به قلم "ذبیح الله صفا" است.
کتاب دارای چند جلد است و با آنکه ظرف مدت بیشتر از چهل سال نوشته شده ولی از طرحی تقریبا یکسان برخوردار است به این ترتیب که مولف در هر جلد، قبل از اینکه سرگذشت شاعران و نویسندگان هر دوره و آثار آنان را بنویسد، برای آشنا شدن خواننده با اوضاع و احوال آن دوره، فصولی را به اوضاع سیاسی و اجتماعی، وضع علوم و دانش و مباحث دینی و کلامی آن دوره اختصاص داده است. مولف، سپس به وضع کلی ادبیات وعلوم ادبی می پردازد و در دو بخش جداگانه، شاعران و نویسندگان مشهور آن دوره را معرفی و زندگی و آثار و افکار آنان را بیان کرده است.
- جلد اول: تاریخ ادبیات در ایران، از اول زمان اسلامی تا دوره سلجوقی
- جلد دوم: از میانه قرن پنجم تا اوایل قرن هفتم است
- جلد سوم: در دو بخش از اوایل قرن هفتم تا پایان قرن هشتم
- جلد چهارم: از پایان قرن هشتم تا اوایل قرن دهم
- جلد پنجم: از اول قرن دهم تا میان قرن دوازدهم
جلد پنجم کتاب از سه شامل بخش تشکیل شده بعد از انقلاب اسلامی و قسمت عمده آن در خارج از ایران در کشور آلمان تالیف شده است. انتظار می رفت که مجلدات بعدی کتاب، دست کم تا سده حاضر، یکی پس از دیگری نشر پیدا کند که متاسفانه عمر مولف (ذبیح الله صفا) کفاف نداد.
