کتاب تاریخ ادبیات ایران و قلمرو زبان فارسی ۳ با رویکرد ژانری نوشته سیدمهدی زرقانی, توسط انتشارات فاطمی با موضوع ادبیات فارسی, ادبیات ایران, دوره باستان تا میانه قرن پنجم, بررسی وضعیت ژانرها به چاپ رسیده است.

تدریس تاریخ ادبیات به شیوه های سنتی برای دانشجویان جاذبه ای ندارد و غفلت از «رویکرد ژانری» در میان محققان کشورمان امری آشکار است. کتاب حاضر در پاسخ به این دو نیاز نوشته شده است؛ از یک طرف سعی دارد با تدوین طرحی تازه در مطالعات تاریخ ادبی بر جاذبه های این درس بیفزاید و از طرف دیگر با رویکرد ژانری به تاریخ ادبیات ایران بپردازد. جلد نخست از مجموعۀ چهار جلدی این کتاب، به بررسی وضعیت ژانرها از دوره باستان تا میانه قرن پنجم اختصاصی دارد و در جلدهای بعدی، بررسی خود را تا دورۀ مشروطه ادامه خواهیم داد.
کتاب بر اساس سر فصل های «درس تاریخ ادبیات ایران» تدوین شده است و مخاطبان اولیۀ آن دانشجویان دورۀ کارشناسی زبان و ادبیات فارسی هستند، اما شیوۀ طرح مباحث به گونه ای است که دیگر علاقه مندان به مطالعات تاریخ ادبی نیز میتوانند از آن بهره ببرند. کتاب با هدف ارائۀ تصویری عمومی از وضعیت ژانرهای ادبی در بازۀ زمانی مذکور، در پانزده فصل تدوین شده و هر فصل ضمن ارتباط با دیگر فصل ها استقلال نسبی خود را حفظ کرده است.
همچنین در پایان هر فصل پرسش هایی تعبیه شده تا هم دانشجویان بتوانند محورهای اصلی فصل را بهتر بیاموزند و هم راه برای تحقیقات دانشجویی باز باشد.

معرفی مباحث کتاب تاریخ ادبیات ایران و قلمرو زبان فارسی

قرن نهم؛ تمهید تحول

1. چشم انداز
2. کانون ها و ژانرها

قرن دهم تا سیزدهم؛ شکل گیری نظم ژانری جدید

1. برررسی های برون متنی
2. جریان های شعری
3. ژانرها در کانون های ادبی ایران
4. ژانرها در کانون های ادبی شبه قاره هند
5. از عثمانی تا فرارود
6. بررسی مقایسه ای و آماری