لاتین یا لاتینی یا رومی ( (latinum) یک زبان کلاسیک متعلق به شاخه ایتالی زبان های هند اروپایی است. زبان لاتین در اصل در نواحی اطراف رم، معروف به لاتیوم گفتگو می‍‌شد. با قدت گیری جمهوری رم.

 لاتین به زبان اصلی در ایتالیا و سپس در سراسر غرب امپراتوری روم تبدیل شد. لاتین نیای زبان های رومی امروزی در اروپاست و واژگان بسیاری را به دیگر زبان های اروپایی همچون انگلیسی وارد کرده است. 

در انگلیسی از ریشه های لاتین (و یونانی باستان) در الهیات، علوم پزشکی و قانون استفاده می‌شود. لاتین در شهر (واتیکان) زبان رسمی است.در زبان لاتین می‌توان مقصود را به کوتاه ترین عبارت بیان کرد.

معرفی انواع زبان لاتین

زبان لاتین از آغاز پیدایش تا کنون تغییراتی کرده؛ و به چند دسته طبقه بندی شده که هر طبقه از آن به نام خاصی معروف است و آثار ادبی و علمی مخصوص به دوران خود دارد. در این دسته بندی با انواع زبان لاتین شرح داده شده :

1-لاتین باستان

نخستین شکل شناخته شده ی زبان لاتین لاتین باستان است که در کتیبه ها و بعضی آثار اولیه ادبیات لاتین، مثل کمدی های پلوتوس و ترنتیسوس دیده می شود. تاریخ پیدایش آن هم به زمان پادشاهی روم تا آخر دوران جمهوری روم بر می گردد؛ یعنی 700 سال قبل از میلاد

2- لاتین کلاسیک

در اواخر دوران جمهوری روم (75سال قبل از میلاد) لاتین باستان به لاتین کلاسیک تبدیل شده بود. در طول دوره کلاسیک حداقل سه نوع لاتین به کار می رفت:

• لاتین مکتوب کلاسیک
• لاتین خظی کلاسیک
• لاتین معمولی محاوره ای

شاعران سخنوران و دانشمندان بزرگ در این دوره آثار بزرگ ادبیات کلاسیک را تولید کردند. و همچنین دستور زبان های آموزشی امروزی ریشه در این زبان  دارد.

3- لاتین پسین

لاتین پسین در دوران باستان از سده 3 تا 6 میلادی رایج بود. این  دوره از لاتین را میان دوره های لاتین کلاسیک و لاتین قرون وسطی می دانند. نویسندگانی مانند سنت ژروم و سنت اگوستن، اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم، ادبیات لاتین پسین خوبی نوشتند.

4- لاتین عامیانه

تجزیه و تحلیل فلسفی آثار لاتین باستان، مانند آثار پلوتوس، که حاوی بخش هایی از گفتار روزمره است، نشان می دهد که یک زبان گفتاری هم زمان با لاتین کلاسیک وجود داشته است. این زبان غیر رسمی به ندرت نوشته می شده و بنابر این فیلسوفان فقط واژگانی را ذکر می کنند که در آثار نویسندگان کلاسیک و دیوار نویسی ها آمده است.

این زبان حداکثر تا قرن نهم رواج داشت و زبان نوشتاری مردم در آن برهه بود.

5- لاتین قرون وسطی

لاتین قرون وسطی لاتین نوشتاری است و در دوره ای از لاتین پسا کلاسیک استفاده می شود که زبان لاتین گفتاری وجود ندارد؛ چرا که در آن زمان زبان گفتاری به زبان های مختلف رومی آغازین تبدیل شده بود.

6- لاتین رنسانس

بیشتر کتاب های چاپی قرن پانزده به زبان لاتین بودند. با تصویب اومانیست ها، موقعیت لاتین در رنسانس به عنوان یک زبان گفتاری تقویت شده و آثاری هم به این زبان نوشته  شد.

7-لاتین نوین

در اوایل دوران نوین زبان لاتین همچنان مهم ترین زبان فرهنگی در اروپا بود. در نتیجه تا پایان قرن هفدهم بیشتر کتاب ها و تقریبا تمام اسناد دیپلماتیک به زبان لاتین نوشته می شدند. پس از آن بیشتر اسناد دیپلماتیک را به زبان فرانسوی، که یک زبان رومی بود، نوشتند.

8-لاتین امروزی (کلیسایی)

این زبان را کلیسای کاتولیک رومی تا اواسط قرن بیستم استفاده می کردند. با این که امروزه این زبان گویشور بومی ندارد، همچنان برای هدف های مختلفی، از جمله نوشتن کتاب های دینی، در جهان مورد استفاده می شود.

تفاوت زبان لاتین و انگلیسی از نظر الفبایی و تلفظ

مهم ترین تفاوت ها در این دو زبان عبارتند از:

الفبای لاتین 23 حرفی است، در حالی که زبان انگلیسی 26 حرف دارد.

در الفبای مدرن لاتین حروف u- w- j  وجود ندارند.

حرف c در لاتین به صورت /k/ تلفظ می شود.

در زبان لاتین حرف q هرگز تنها به کار نمی رود، بلکه همیشه یک u با خود دارد و دو حرف یک صدا می دهند: (kw =qu)

در زبان لاتین حرف s به هیچ عنوان صدای /z/ نخواهد گرفت.

حرف 7 در الفبای لاتین /w/ تلفظ می شود....

تفاوت زبان لاتین و انگلیسی از نظر دستور زبان

از جمله پیچیدگی های زبان های باستانی مثل لاتین این است که در آن ها به جز فعل ها، اسم ها هم معمولا صرف می شده اند و بسته به آن که چه نقش دستوری داشته باشند(مفعول، متمم، اسم، صفت و...) یا مفرد و جمع یا مذکر و مونث یا خنثی بودن، به شکل های مختلفی صرف شده و با توجه به عملکرد دستوری خود تغییر شکل می داده اند.

در زبان لاتین هم 3 جنسیت، 7 حالت اسمی، 4 صرف فعل، 6 زمان فعل، 3شخص، 3 حالت، 2صدا و 2 عدد وجود دارد. این را با انگلیی مقایسه کنید که بسیار ساده تر است.

سخن نهایی

در ایران علاقه مندان زبان لاتین زیادند. از جمله مهم ترین گروه هایی که در ایران ممکن به زبان لاتین علاقه مند شوند، پژوهشگران زبان شناسی تاریخی و علوم طبیعی هستند نام های علمی موجودات زنده طبق قواعد زیست شناسی باید به شکل لاتین نوشته شوند.

 هردو گروه این پژوهشگران می توانند در کتابخانه ملی ایران اسنادی را به زبان لاتین پیدا کرده  و مطالعه کنند.