کتاب جستارهایی درباره تئوری توطئه در ایران نوشته احمد اشرف, محمدعلی همایون کاتوزیان, یرواند آبراهامیان با ترجمه محمدابراهیم فتاحی، توسط نشرنی با موضوع تاریخ, تاریخ ایران, دربرگیرندهٔ تصویری گویا از جایگاه محوری مفهوم توطئه و توطئه‌باوری در فرهنگ, سیاست و تاریخ معاصر ایران به چاپ رسیده است.

انتساب نابسامانی‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به عوامل خارجی، مانند امپریالیسم و دیگر دشمنان شناخته‌شده یا ناشناس، درواقع ارائه تبیین‌های ساده، سطحی و عامه‌پسند از پدیده‌های بسیار پیچیده اجتماعی است. این فروکاستن علل و عوامل پیچیده پدیده‌های مختلف اجتماعیِ پیوند خورده با پدیده‌های اجتماعی دیگر و بسترهای تاریخی گوناگون، به یک امر اخلاقی فردی یا جمعی (توطئه) تحویلی ناروا است و امکان درک و تبیین درست تحولات و رویدادهای اجتماعی را از بین می‌برد. ولی در ایران معاصر چنین رهیافت توطئه‌محورانه بسیار رایج و شایع بوده است. گفتارهایی که در این کتاب آمده است دربرگیرندهٔ تصویری گویا از جایگاه محوری مفهوم توطئه و توطئه‌باوری در فرهنگ، سیاست و تاریخ معاصر ایران است.