کتاب دستور تاریخی مختصر زبان فارسی نوشته محسن ابوالقاسمی، توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده است.

موضوع کتاب: زبان و ادبیات فارسی, آواشناسی ایرانی باستان, قواعد دستوری ایرانی

کتاب حاضر قابل استفاده برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی به عنوان منبع درس «دستور زبان فارسی (2)» می باشد.

این کتاب «دستور تاریخی مختصر زبان فارسی» خلاصه‌ای است از کتاب «دستور تاریخی زبان فارسی» اثر دکتر محسن ابوالقاسمی. کتاب در سه بخش «قواعد دستوری ایرانی باستان»، «قواعد دستوری ایرانی میانه غربی» و «قواعد دستوری فارسی دری» تدوین شده، در هر بخش به توصیف آواها، اسم، صفت، عدد، ضمیر، فعل، قید، حرف اضافه و ربط، اصوات و واژه‌سازی پرداخته شده است. منظور از «ایرانی باستان» در این کتاب، زبانی است که اوستایی و فارسی باستان از آن منشعب شده‌اند. قواعد مربوط به این بخش، آنهایی هستند که میان اوستایی و فارسی باستان مشترکند. منظور از «ایرانی میانه غربی»، پهلوی اشکانی و فارسی میانه است و قواعد این بخش به اشتراکات این دو گونه زبانی مربوط است.

مباحث کتاب دستور تاریخی مختصر زبان فارسی

بخش اول: قواعد دستوری ایرانی باستان

1. آواشناسی ایرانی باستان
2. اسم در ایرانی باستان، صفت در ایرانی باستان
3. عدد در ایرانی باستان، ضمیر در ایرانی باستان
4. فعل در ایرانی باستان، قید در ایرانی باستان 
5. حرف اضافه در ایرانی باستان، حرف ربط در ایرانی باستان
6. اصوات در ایرانی باستان
7. واژه‌سازی در ایرانی باستان

بخش دوم: قواعد دستوری ایرانی میانه غربی

1. آواشناسی ایرانی میانه غربی، اسم در ایرانی میانه غربی 
2. صفت در ایرانی میانه غربی، عدد در ایرانی میانه غربی 
3.  ضمیر در ایرانی میانه غربی،  فعل در ایرانی میانه غربی
4.  قید در ایرانی میانه غربی، حرف اضافه در ایرانی میانه غربی 
5. حرف ربط در ایرانی میانه غربی، اصوات در ایرانی میانه غربی 
6. واژه‌سازی در ایرانی میانه غربی
7. بخش سوم: قواعد دستوری فارسی دری
8. آواشناسی فارسی دری، اسم در فارسی دری 
9. صفت در فارسی دری، عدد در فارسی دری  
10. ضمیر در فارسی دری، فعل در فارسی دری 
11. قید در فارسی دری، حرف اضافه در فارسی دری 
12. حرف ربط در فارسی دری، اصوات فارسی دری 
13. واژه‌سازی در فارسی دری، نشانه‌های اختصاری 
14. کتابنامه
15. برابر انگلیسی برخی از اصطلاحات
16. واژه‌نامه اوستایی و فارسی باستان